Σκανδιναβικές χώρες. Δανία, Σουηδία, Φινλανδία, Νορβηγία, Ισλανδία. Χώρες με συστήματα πρότυπα για τον υπόλοιπο κόσμο. Ήταν όμως πάντα έτσι τα πράγματα; Και είναι άραγε ακόμα έτσι;
Σε αυτή τη σειρά άρθρων θα περιγράψω κάποιες άβολες καταστάσεις του παρελθόντος, αλλά και του παρόντος, που φαντάζομαι πως οι περισσότεροι κάτοικοι των χωρών αυτών θα ήθελαν να ξεχάσουν (άντε κάποιες από αυτές να τις θυμούνται σαν κάποιου είδους αστείο). Παρόλο που κατοικώ σε μια εξ αυτών των χωρών εδώ και κάποια χρόνια και γνωρίζω κάποια πράγματα από πρώτο χέρι, θα αναφέρω τις πηγές μου ώστε να μη κατηγορηθώ και ως φαντασιόπληκτος από τους κάθε λογής άπιστους Θωμάδες ή τους ρομαντικούς που πιστεύουν στο αψεγάδιαστο του λεγόμενου «Σκανδιναβικού μοντέλου».
Λογοκρισία στη Σουηδία (στον κινηματογράφο)
Ναι. Όπως ακριβώς το έγραψα.
Η Σουηδία ήταν και είναι πραγματικά πρωτοπόρος χώρα στα θέματα της ελευθερίας του τύπου. Θεσπίστηκε συνταγματικά το 1766 και – εκτός από ένα μικρό διάλειμμα κατά την περίοδο της «ουδετερότητας» κατά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο που υπήρξε λογοκρισία απέναντι στους κριτικούς του Γ’ Ράιχ – η ελευθερία του τύπου δουλεύει πάρα πολύ καλά.
Ωστόσο, αξιοπερίεργο είναι ότι η επιτροπή που αποφάσιζε για το ποιες ταινίες είναι κατάλληλες για το κοινό και μπορούσε ουσιαστικά να απαγορεύσει μια ταινία υπήρξε μέχρι το 2011 (το λεγόμενο Statens biografbyrå, που ιδρύθηκε το 1911). Η επιτροπή αυτή είχε ως σκοπό να επιβλέπει νόμους σχετικούς με τη λογοκρισία και να είναι σίγουρη ότι μια ταινία (ακολουθεί μετάφραση αποσπάσματος από τη wikipedia) «δεν περιλαμβάνει υλικό προσβλητικό για τη δημόσια αξιοπρέπεια ή ασεβές προς τις αρχές ή ιδιώτες, δεν απεικονίζει διάπραξη δολοφονιών, ληστειών ή άλλων σοβαρών εγκλημάτων και δεν περιλαμβάνει υλικό που προορίζεται για παιδιά και το οποίο απεικονίζει γεγονότα ή καταστάσεις που ενδέχεται να προκαλέσουν συναισθήματα φόβου ή τρόμου στο κοινό ή για άλλους λόγους να θεωρηθούν ακατάλληλα για παιδιά». Η συγκεκριμένη επιτροπή έπαιρνε αρκετά σοβαρά το ρόλο της με αποτέλεσμα κατά καιρούς να απαγορευθούν τελείως ή να κοπούν σκηνές από διάφορες ταινίες λιγότερο ή περισσότερο γνωστές. Ιδού μερικές από τις πιο γνωστές:
- ”Casino” του Martin Scorsese (1996)
- ”Invasion USA” με τον Chuck Norris (1985)
- ”Mad Max” με τον Mel Gibson (1979)
- ”The Texas chainsaw massacre” (1974)
- ”Nosferatu” (1922)
Με την πρόοδο της τεχνολογίας και την εμφάνιση των βιντεοταινιών, καθώς και την έξαρση του διαλόγου πάνω στο θέμα, η επιτροπή λογόκρινε όλο και λιγότερες ταινίες και τελικά διαλύθηκε το 2011. Έτσι η Σουηδία ήταν από τις πρώτες χώρες του δημοκρατικού κόσμου που εισήγαγαν τέτοιου είδους επιτροπή και η τελευταία που την απέσυρε…
ΥΓ: Δε θέλω να παρεξηγηθώ, πολλές προηγμένες χώρες συνεχίζουν να απαγορεύουν την προβολή κάποιων ταινιών π.χ. η προβολή του ”Ο Αντίχριστος” του Lars von Trier απαγορεύθηκε στη Γαλλία μετά από πιέσεις θρησκευτικών ομάδων.
Πηγές:
https://en.wikipedia.org/wiki/Censorship_in_Sweden
https://sverigesradio.se/sida/artikel.aspx?programid=2054&artikel=6194465
https://www.thelocal.se/20200406/the-biggest-blockbusters-that-were-censored-or-banned-in-sweden/amp
Marco
The Idle Cooperative 